یک راهنمای جامع برای تعمیر سشوار (همراه با چند نقشه سیم کشی)

A comprehensive guide to hair dryer repair

یک راهنمای جامع برای تعمیر سشوار خانگی (همراه با چند نقشه سیم کشی)

 

سشوارهای خانگی (دستی، کلاهی، برس و...) که برای خشک کردن سریع یا حالت دادن موها مورد استفاده قرار می‌گیرند مدل‌های مختلفی با مزایا و معایب مختلف دارند و این وسیله‌های الکترومکانیکی هوای گرم ساز (ترکیب المنت (فلزی (سیم نیکروم) یا سرامیکی) و فن (موتور DC12 یا AC220 ولت یا براشلس) ) نه چندان بی خطر از اوایل قرن نوزدهم بشر را درگیر خود کرده‌اند.

این وسیله به ظاهر ساده از نفوذ فناوری نیز در امان نبوده و خاصیت‌های تبلیغاتی زیادی نیز به شما ارائه می‌دهد مثلا سشوار تورمالین برای انتشار یون‌های منفی و گرمای مادون قرمز برای حفظ رطوبت مو‌ها و ایجاد ظاهری براق و بدون وز یا سشوار سرامیکی برای گرم‌شدن سریع و یکنواخت و آسیب ندیدن موهای خشک یا سشوار مادون قرمز که به صورت تابشی و ملایم موها را از درون به بیرون گرم می‌کند یا سشوار با فناوری یونی برای جلوگیری از موخوره و وز شدن مو‌ها به واسطه انتشار یون‌های منفی و جذب یون‌های مثبت (خنثی‌شدن یون‌ها)..

 

این مطلب یک راهنمای سریع در همان‌سان کاربردی برای تعمیر سشوار دستی است به همراه نقشه‌های سیم‌کشی چند مدل رایج سشوار دستی و مجبور نیستید اولین کاری که می کنید مراجعه به تعمیرگاه باشه.. #خودتون_تعمیر_کنید

 

بد نیست تحقیق کنید قرارگرفتن مداوم و نزدیک سر در مقابل امواج الکترومغناطیسی و گرمایی سشوار چه عوارضی هم می‌تواند برای مغز و همچنین پوست و مو داشته باشد.

حال اگر به جنبه جیبی آن خوش‌بینانه نگاه کنیم و یک سشوار دستی ساده خراب هم فراهم کرده باشید و علاقه‌ای هم داشته باشید از طریق راهنمای زیر به احتمال زیاد خواهید توانست خودتان آن را تعمیر کنید و دور نیاندازید یا سریع برای تعمیر برون‌سپاری نکنید..

 

علیرغم تنوع سشوارها در بازار، مهم توجه به اجزاء مشترک سشوارهاست تا بتوانید بدون توجه به مارک یا مدل خاصی به تعمیر اکثر سشوارها بپردازید.

ساختمان سشوار شامل اجزای بدنه (از فلز استیل یا پلاستیک عایق یا کائوچو) و اجزای داخلی شامل موتور و المنت و کلید و سیم‌کشی است. دو شاخه و سیم رابط نیز باید استحکام لازم را برای تنشهای کششی و البته جریان کشی داشته باشد.

 

اجزای داخلی سشوار‌ها

موتور سشوار و کلیدها

موتور مورد استفاده در سشوار با ترکیب پروانه یک فن را تشکیل می‌دهد که علاوه بر پرتاب باد گرم وظیفه خنک سازی موتور و المنتها را نیز بر عهده دارد. عموما از دو نوع موتور در سشوار استفاده می‌شود. موتور یونیورسال (220V AC برابر با ولتاژ شبکه برق) که به صورت موازی با المنت بسته می‌شود و دارای وزن و قیمت بیشتری و البته قدرت بیشتری است و موتور 12 ولت دی سی (12V DC) با هزینه تولید کمتر و البته سبک‌تر که برای راه‌اندازی نیاز به ولتاژ کاهش یافته و یکسوسازی شده ورودی برق متناوب شهری دارد.
اگر موتور در جهت صحیح خود نچرخد،  فن به درستی کار نکرده و جرقه زنی روی کلکتور افزایش یافته و موتور می سوزد.
موتورهای 12V اسمی عموما تا 16 ولت تاب میاورند سپس آسیب می‌بینند. جریان نیز در موتورهای 12VDC مورد استفاده در سشوار از 2 آمپر فراتر نخواهد و نباید رفت. اینگونه موتورهای DC12V با المنت به صورت سری قرار می‌گیرند تا در حدود 204 ولت افت ولتاژ باقیمانده به پل دیود رسیده (با کمی افت ولتاژ بیشتر مثلا 1.5-2 ولت) و برای استفاده موتور یکسوسازی شود.

کلیدها 

بدون استثناء می‌توان گفت به صورت ایمنی و اصولی در اکثر لوازم خانگی نول (یا زمین) مستقیما به مصرف کننده داده شده، فاز از کلیدها عبور می کند و با کنترل به مصرف کننده می‌رسد تا در زمان خاموش بودن وسیله نیز احتیاط ایمنی رعایت شده باشد.
در سشوارها می‌توانید یک یا چند کلید دو حالته یا سه حالته بسته به نوع طراحی مشاهده کنید. در سشوارهایی با کنترل سرعت باد و همچنین توان گرمای دو حالته می‌توانید از نوع سه کنتاکت این کلیدها را مشاهده کنید (در سشوارهای جانسون دو کلید سه حالته وجود دارد)

 

دقت کنید در کلید سه حالته، کنتاکت(پایه) مشترک (صفر) ورود فاز اصلی مدار است و با فشار حالت I مشترک به پایه A و در حالت II پایه مشترک به پایه B و در برخی مدلها (در سشوارهای جانسون) به هر دو پایه A,B متصل می‌شود. و از آن جا به سوی مصرف کننده حرکت می کند. در صورت عدم توجه به این نکته، مدار سشوار از حالت استاندارد خود خارج می شود، چون با فشار حالت I این سشوارها، دستگاه با توان کم و با زدن حالت II، قدرت دستگاه افزایش می یابد و عملکرد صحیح دستگاه میسر نخواهد شد، مگر به کاربرد کلیدها دقت شود.

در بعضی از سشورها نیز از کلید تبدیل استفاده می شود. این کلید دارای سه کنتاکت است و کنتاکت مشترک همواره به یکی از دو کنتاکت غیر مشترک متصل است. علیرغم تشابه شکل ظاهری این کلید با کلید دو حالته، عملکردش متفاوت است و نباید در عمل به جای یکدیگر قرار گیرند.

 

نقش دیود‌ها در سشوار

دیود در سشوار، دو کاربرد متفاوت دارد. گاهی از اوقات دیود پر آمپر پشت کلید جای داده می شود تا در صورت باز بودن کلید، جریان از دیود عبور نموده و یکسوسازی نیم موج شود. به این ترتیب ولتاژ ورودی کاهش یافته و دستگاه ضعیف کار می کند. با بسته شدن کلید، دیود از مدار خارج شده و از آن جا که ولتاژ به طور کامل به دستگاه می رسد عملکرد آن شتاب و قدرت بیشتری خواهد یافت.
از همین خاصیت در سشوارهای میکروشیپ با ترکیب 4 دیود، پل دیود ساخته می‌شود و برای راه‌اندازی موتورهای DC12V (۱۲ ولت جریان مستقیم - تبدیل جریان متناوب به برق یکسو شده تمام موج توسط پل دیود) استفاده می‌شود.

شماره دیود بیانگر مشخصات ولتاژ و جریان نامی آن است و پارت‌نامبرهای زیر از بیشتر توسط کارخانجات سازنده سشوار مورد استفاده قرار می‌گیرند و کاربرد بیشتری دارند :

برای ساخت پل دیود مناسب موتورهای DC کم ولتاژ در سشوارها نیز عموما از دیودهای کم آمپر زیر استفاده می‌شود و 1N4007 مورد معمول و دردسترس است.

 

المنت (گرم کننده – هیتر) در سشوار

وظیفه المنت ایجاد گرما در مسیر باد تولید شده (توسط موتور) می باشد. المنت در واقع سیم گرم نیکل و یا گرم آلومینیوم است که به دور مقوای نسوز پیچیده شده.
کاربرد المنت در سشوارها، در واقع مدارات جالب و متنوعی را به وجود می آورد. به عنوان مثال با کاربرد المنت دو پایه، مدار می تواند از نوع جانسون موازی و یا جانسون سری باشد. المنت سه سیم در سشوارهای با مدار سری – موازی مورد استفاده قرار می گیرد. در این المنت ها R_2 و R_1 عموماً هم اهم هستند. R_1 سری با موتور ۱۲ ولت جریان مستقیم و R_2 با مجموعه موتور و المنت R_1 به صورت موازی اتصال می یابد. یا ترکیبهای دیگر بسته نوع طراحی.

المنت چهار سیم در سشوارهای دیانا مورد استفاده قرار گرفته است. المنت R_3 به صورت موازی با مجموعه موتور ۱۲ ولت + المنت های R_1 و R_2 بسته می شود. در سشوار هایی که المنت چهار سیم دارند، دیود یکسوساز نیم موج پشت کلید، کاربردی ندارد زیرا کنترل دور موتور به توسط خروج قسمتی از المنت صورت می گیرد.
در برخی از سشوارها، المنت دارای ابعاد و اشکال و همچنین سر سیم های متنوعی است. با این وجود کاربرد آن در مدار، دقیقاً مشابه سایر انواع المنت هاست.

 

ترموستات

ترموستات در واقع یک کلید اتومات حرارتی است و هر گاه حرارت محیط داخلی سشوار از حد معینی تجاوز نماید، توسط این کلید، مدار برای مدتی قطع می شود و پس از کاهش دما، مجددا ترموستات به حالت وصل باز می گردد. ترموستات سشوار متشکل از دو کنتاکت اتصال برق ورودی و خروجی و همچنین یک تیغه حساس است، ترموستات همواره در مسیر نول اصلى مدار قرار می گیرد تا با عملکرد خود، برق دستگاه را قطع نماید. با افزایش حرارت داخل دستگاه، تیغه حساس ترموستات انبساط طولی یافته و با جدا شدن از کنتاکت دوم، مانع عبور نول به طرف سایر اجزاء مدار می شود.

کاربرد ترموستات در سشوار هایی که بدنه آن ها از فرآورده های پلاستیکی است ضرورت مضاعفی دارد زیرا بدنه این سشوارها بر اثر گرمای اضافی، سریع تغییر حالت می دهد (انواع سشوارهای دیانا).

جایگاه ترموستات در مدار، سبب شده است که بروز عیب در این قطعه کل دستگاه را دچار مشکل کند. ترموستات در سشوار قطعه‌ای قابل تعویض نیست زیرا به بدنه المنت پرچ شده است. در صورت معیوب بودن آن، مجبورید المنتی را بیابید که مجهز به ترموستات باشد و یا توسط یک قطعه سیم، ترموستات قبلی را یکسره نمایید (کنتاکت ورودی را به کنتاکت خروجی متصل سازید). بدین طریق ترموستات میکروشیپ از مدار خارج می شود.

 

پروانه فن

با سوار نمودن یک پروانه سبک بر روی محور موتور، می توان به سادگی باد فراوانی را تولید نمود تا گرمای تولید شده در المنت را به طرف لوله خروجی سشوار هدایت نمود. در صورت هرزگرد شدن پروانه، حرارت المنت به خارج از سشوار راهی ندارد و اگر دستگاه مجهز به ترموستات نباشد، با خطر جدی مواجه خواهد شد.

گاهاً دیده می شود که خروجی یکی از هادی های مدار و در نتیجه برخورد آن با پروانه فن صدای خشنی را به وجود می آورد یا در مواردی مانع از حرکت موتور خواهد شد که باید برطرف شود.

 

سایر قطعات سشوار

امروزه، هر سشوار مجهز به انواع شانه، برس و هدایت کننده های حرارت است که به لوله میکروشیپ متصل می شوند. از آن جا که این قطعات با تعمیر و نگهداری دستگاه ارتباط چندانی ندارند، از پرداختن به عملکرد هر کدام صرفنظر می شود.

انواع سشوار

در مقدمه اشاره شد که امروزه تولید سشوار توسط سازندگان مختلف و در طرح ها و مدل های بسیار متنوع صورت می گیرد که اشاره به همه انواع آن در این مجال نمیگنجد. از آن جا که اصول مشترکی در اکثر آنها رعایت شده به طرح چند نوع سشوار بسنده کرده ایم. البته سعی مؤلف بر آن بوده تا مارک هایی انتخاب شود که معروفیت بیشتری داشتند.

* سشوار اینترنشنال

قطعات اصلی تشکیل دهنده این سشوار عبارتند از دو شاخه – سیم رابط – کلید دو حالته جهت کنترل فاز مدار – المنت دو سیم – دیود پرآمپر – موتور ۱۲ ولت جریان مستقیم.

نحوه کار دستگاه به این صورت است که با بسته شدن کلید، فاز وارد مدار شده و پس از المنت و با عبور از دیود پر آمپر یکسوسازی نیم موج می شود تا به موتور که مصرف کننده جریان مستقیم است برق یکسو شده (نیم موج) ارائه گردد المنت و موتور به حالت سری قرار گرفته اند و این امر بدان علت است که موتور با ولتاژ نامی ۱۲ ولت کار می کند و چون با المنت سری است، قسمت اعظم ولتاژ در المنت افت نموده و باقیمانده به موتور می رسد. از طرفی چون برق در مدار یکسوسازی نیم موج می شود، ولتاژ کل مدار تا حدودی کاهش می یابد.

از آن جا که موتور با برق یکسو شده نیم موج در حال کار است و همچنین قبلاً اشاره شد که این نوع برق یکسو شده کیفیت مطلوبی ندارد، عمر مفید موتور کاهش یافته و عملکرد آن چندان رضایت بخش نخواهد بود.

* سشوار دیانا

این سشوارها علیرغم ظاهر کاملاً مشابه، دارای دو مدار الکتریکی کاملا متفاوت هستند:

الف) دیانا با دیود پرآمپر

این مدل از دیانا دارای سه کلید دو حالته – المنت سه سیم – پل دیود – موتور ۱۲ ولت جریان مستقیم – دیود پر آمپر پشت کلید و بعضاً ترموستات است.

اساس کار دستگاه به این صورت است که کلید 1 کنترل فاز اصلی مدار را برعهده دارد. با بسته شدن این کلید، فاز خروجی، به کلید ۲ می رسد. اگر این کلید باز باشد برق یکسوسازی نیم موج شده و به مدار می رسد و در نتیجه این یکسوسازی، ولتاژ مقداری کاهش خواهد یافت.

به واسطه کاهش ولتاژ در این حالت، موتور و المنت ها با توان نامی خود عمل نخواهند کرد. اگر کلید ۲ بسته باشد، ولتاژ ۲۲۰ ولت مستقیماً وارد مدار شده، موتور و المنت ها با توان نامی خود کارمی کنند.

همان طور که در شکل ۲-۱۳ دیده می شود موتور با المنت  سری است و  با مجموعه موتور و  در حالت موازی قرار می گیرد. کلید ۳ کنترل فاز المنت  را برعهده دارد که اجباراً می بایست فاز متصله به آن از خروجی کلید ۲ تأمین شود. در سشوار یک قاعده کلی صادق است و آن این است که همواره مقدار باد تولید شده توسط موتور با گرمای المنت ها تناسب داشته باشد.

اگر کلید ۳ فاز خود را از خروجی کلید ۱ دریافت کند و کلید ۲ باز باشد، به موتور برق یکسو شده نیم موج (همراه با کاهش ولتاژ) می رسد و موتور باد ضعیفی را ایجاد می کند که این باد قادر نیست گرمای ضعیف تولید شده توسط  و گرمای قوى المنت  (که در این حالت به ولتاژ ۲۲۰ ولت متصل است) را از سشوار خارج نماید و به علت عدم خروج همه گرمای تولید شده از سشوار، بدنه پلاستیکی آسیب خواهد دید.

نتیجه آن که کلید ۳ فاز خود را از خروجی کلید ۲ دریافت می کند تا گرمای تولید شده توسط  با باد تولید شده توسط فن متصل به موتور متناسب باشد. پل دیود ولتاژ را یکسوسازی تمام موج نموده و در اختیار موتور ۱۲ ولت قرار می دهد.

ب) دیانا با المنت چهار سیم

در این مدل از سشوارهای دیانا، به جای کاربرد دیود به منظور تغییر ولتاژ موتور، از خود المنت استفاده شده است.

همان طور که در شکل دیده می شود در صورت باز بودن کلید 3 المنت های  و  در حالت سری با موتور قرار دارند. قبلا در مبحث ۱-۴-۱ اشاره شد که ولتاز منبع تغذیه بین مصرف کننده های مدار سری تقسیم می شود. بنابراین در این حالت ولتاژ منبع (V۲۲۰) به سه قسمت تقسیم می شود. اما اگر کلید ۳ بسته شود، ولتاژ منبع (V۲۲۰) بین دو مصرف کننده، یعنی موتور و المنت  تقسیم می شود زیرا با بسته شدن کلید 3، المنت  عملاً از مدار خارج می شود و در نتیجه ی خروج آن، سهم بیشتری از ولتاژ به موتور و المنت  می رسد و عملکرد هریک مضاعف خواهد شد.

کلید 1 به طور مشخص، کنترل فاز و یا به عبارتی کنترل دستگاه را در اختیار دارد. کلید ۲ به منظور استفاده از گرمای بیشتر، بسته خواهد شد. چون المنت  دارای نول است و با بسته شدن کلید 2 و در نتیجه رسیدن فاز به المنت، گرمای تولید شده توسط این المنت به گرمای المنت های  و  اضافه می شود. در صورت مجهز بودن دستگاه به ترموستات، جایگاه آن سر راه نول اصلی مدار است.

 

سشوارهای جانسون

در اکثر منازل می توان با نوعی از سشوارهای جانسون ساخت سیاره میکروشیپ برخورد نمود که به علل مختلف در کشور ما با استقبال عمومی مواجه شده است. ضرورت این نکته مؤلف را بر آن داشت تا به بررسی انواع مدل های جانسون بپردازد.

الف) جانسون با کلید سه حالته و موتور ۱۲> ولت

کلیدی که در این مدل مورد استفاده قرار گرفته در شکل ۲-۳ نشان داده شده است. همان طور که قبلا ذکر شد با فشار حالت I، فاز ورودی به پایه ای که در زیر حالت II کلید قرار دارد متصل شده و پس از دیود پر آمپر (و در نتیجه یکسوسازی نیم موج و کاهش ولتاژ) به مدار می رسد. در این حالت (I) موتور و المنت ها ضعیف کار می کنند.
اگر فشار به حالت II کلید وارد آید فاز ورودی از زیر حالت I کلید خارج شده و مستقیما (220V) به مدار می رسد در نتیجه موتور و المنت ها با توان بیشتری عمل خواهند نمود. علیرغم ظاهر کاملا یکسان، کارخانه جانسون این مدل از سشوار خود را با المنت دو سیم و المنت سه سیم تولید و به بازار ارائه نموده است. در المنت دو سیم مدار کاملا سری و در نوع سه سیم المنت R_1 با موتور ۱۲ ولت سری و المنت R_2 با مجموعه آندو، به حالت موازی اتصال می یابد.

ب) جانسون با موتور ۱۲ ولت و کلید حرارت اضافی

این سشوار را می‌توان مدل کامل شده قبلی دانست. زیرا در آن سشوار، مدار سری و موازی همواره در یک زمان به کار می پرداختند در حالی که این مدل مجهز به کلید کنترل المنت موازی (R_2) است.

آنچه که ذکرش ضروری می باشد، فاز ورودی به کلید حرارت اضافی است. این فاز اجباراً می بایست از خروجی کلید سه حالته دریافت شود زیرا اگر فاز این کلید از دو شاخه گرفته شود. این احتمال می رود که در زمان خاموش بودن موتور (وضعیت 0 کلید سه حالته) اشتباها کلید دو حالته روی حالت H قرار گیرد.

در نتیجه المنت موازی شروع به تولید گرما می کند، در شرایطی که در سشوار باد وجود ندارد و این مسئله می تواند خطری جدی را شکل دهد. اما اگر فاز این کلید از خروجی کلید سه حالته گرفته شود، علاوه بر آن که المنت R_2 پس از روشن شدن مدار سری در مدار است، گرمای آن نیز با باد تولید شده مناسب است یعنی اگر کلید سه حالته در وضعیت (II) قرار داشته باشد مدار سری و المنت موازی R_2 قوی کار می کنند و اگر موتور به واسطه قرار داشتن کلید سه حالته روی وضعیت (I) و در نتیجه یکسوسازی نیم موج ضعیف کار کند و باد کمی تولید نماید، المنت R_2 نیز ضعیف کار می کند و همان باد ضعیف موتور قادر است گرمای محدود تولید شده توسط دو المنت را از مدار خارج نماید.

علاوه بر آن اگر کلید دو حالته روی حالت( COOL) C قرار گیرد المنت موازی خاموش است و از سشوار گرمای محدودی خارج می شود. اگر کلید در حالت (HOT) H باشد گرمای سشوار به خاطر برقرار شدن المنت R_2 دو برابر می شود. بنابراین منظور از COOL نه سرما بلکه معتدل بودن گرمای سشوار در برابر حالت HOT (گرمای دو برابر) است.

 

ج) جانسون با دو کلید سه حالته و المنت سه سیم

از آن جا که این مدل از سشوارهای جانسون دارای تنوع در حرارت و باد تولید شده است، به صورت بسیار گسترده در منازل و بالاخص سالن های آرایش مورد استفاده قرار می گیرد به گونه ای که اکثر تعمیر کاران آن را سشوار جانسون آرایشگاهی نام نهاده‌اند.

قطعات اصلی تشکیل دهنده این سشوار عبارتند از :

۱- موتور ۱۲ ولت جریان مستقیم و پل دیود ۴- دوشاخه

٢- المنت سه سیم ۵- سیم های رابط

٣- دیودهای کم آمپر و پر آمپر 6- دو کلید سه حالته

کلیدهایی که در این مدل از سشوار به کار رفته با فشار حالت I فاز ورودی از کنتاکت A خارج می شود و با فشار حالت II علاوه بر حفظ فاز خروجی کنتاکت A کنتاکت B نیز دارای فاز خروجی می شود. بنابراین، می توان از این کلید در هر لحظه دو فاز خروجی همزمان دریافت داشت.

فاز ورودی به مشترک هر دو کلید متصل است. کلید ۱ در موقعیتی قرار گرفته که با فشار حالت های I یا II این کلید، فاز خروجی یکسوسازی نیم موج شده و به طرف مدار می رود (به واسطه عبور از دیودها). اما کلید ۲، خروجی های خود را مستقیما روانه مدار می سازد.

از این رو کلید ۱، مدار سری و موازی را ضعیف و کلید ۲ هر دو مدار را با توان نامی فعال خواهد نمود. حالت I هر دو کلید به مدار سری متصل است. منظور از مدار سری، مجموعه پل دیود + موتور و المنت  است. حالت II هر دو کلید، فاز را به المنت موازی یا به عبارت دیگر به المنت  می رساند. امروزه در بعضی موارد این مدل از جانسون با یک دیود پر امپر، همین عملکرد را ایجاد می سازد. جایگاه دیود پر آمپر بین فاز اصلی دو کلید است. به این صورت از آن جا که یکی از کلیدها فاز ورودی خود را به صورت یکسو شده نیم موج دریافت داشته، مدار سری و موازی را ضعیف به کار می اندازد و کلید سه حالته دوم که فاز مستقیم به آن متصل است هر دو مدار سری و موازی را با توان نامی فعّال می کند.

 د ) جانسون با موتور ۲۲۰ ولت (یونیورسال)

در این سشوار به جای استفاده از موتور ۱۲ ولت، از موتور یونیورسال استفاده شده است. از آن جا که ولتاژ کاری این موتورها، همان ولتاژ برق شهر است باید مدار به صورت موازی بسته شود بنابراین المنت (معمولاً از نوع دو سیمه) با موتور به شکل موازی اتصال می یابد.

کلید سه حالته بکاررفته در این نوع با فشار حالت I ، برق یکسوسازی نیم موج شده و با کاهش ولتاژ، موتور و المنت ضعیف کار می کند و با فشار حالت II، جریان الکتریکی، مسیری بدون مقاومت جهت حرکت می یابد. از این رو دیگر از خروجی A جریانی عبور نمی کند و دیود عملاً از مدار خارج می شود و ولتاژ ۲۲۰ ولت به مصرف کننده ها رسیده و هر دو با توان نامی عمل می کنند.

از آن جا که دیود در وضعیت I سر راه جریان اصلی مدار قرار می گیرد، الزاماً می بایست از نوع دیودهای پر آمپر انتخاب شود. در غیر این صورت، با عبور جریان بالا از دیود کم آمپر، این قطعه آسیب دیده و عملکرد دستگاه با دو ولتاز دیگر صورت نمی‌پذیرد. آرمیچر موتورهای یونیورسال در سشوار قابل سیم پیچی است.

سیم کشی سشوار جانسون با موتور ۲۲۰ ولت (یونیورسال) و دو کلید

 

سشوار سیلوانا SYLVANA

در این سشوار همانند نوعی از سشوارهای جانسون، موتور ۲۲۰ ولت یونیورسال مورد استفاده قرار گرفته است. با بسته شدن کلید ۱ فاز به مدار راه یافته و چون نول مستقیما به موتور داده شده، شروع به کار می کند و در صورت باز بودن کلیدهای ۳ و ۴، باد خروجی از سشوار سرد خواهد بود.

کلید ۲ کنترل ولتاژ موتور و المنت های  و  را برعهده دارد. در صورت باز بودن این کلید ولتاژی که به مدار راه می یابد، ولتاژ یکسو شده نیم موج است که مقداری از ولتاژ در انجام این نوع یکسوسازی، تلف می شود. طبیعی است که در این حالت موتور و المنت ها با توان نامی خود عمل نمی کنند.

اما اگر کلید ۲ بسته شود، ولتاژ ۲۲۰ ولت به مصرف کننده ها رسیده و عملکرد آن ها در حدود مختصات نامی خواهد بود. دیودی که به این کلید متصل است، از نوع پر آمپر انتخاب می شود تا به هنگام عبور جریان کل مدار (در حالت باز بودن کلید) آسیب نبیند.

کلیدهای ۳ و ۴ وظیفه خاموش و روشن نمودن المنت های  و  را بر عهده دارند در صورت بسته شدن کلید ۳، المنت  و با بسته شدن کلید ۴، المنت  روشن خواهد شد. جهت حفاظت از دستگاه در برابر ایجاد حرارت بیش از حد، یک ترموستات با المنت ها سری شده است.

هرگاه حرارت دستگاه از میزان مشخصی تجاوز نماید ترموستات تحریک شده و نول المنت ها را قطع می کند و چون موتور همچنان در مدار است، باد سرد تولید شده، سریع محیط داخل سشوار را خنک نموده و از آسیب دیدن قطعات بالاخص بدنه پلاستیکی دستگاه جلوگیری می کند.

 

نکاتی که رعایت آن ها در کاربرد سشوار الزامی است

۱- از ریختن آب بر روی بدنه سشوار خودداری نمایید

۲- در صورت مشاهده هرگونه اتصال بدنه در سشوار، از کاربرد دستگاه خودداری نموده و بلافاصله آن را باز کنید و به جستجوی عیب و رفع آن بپردازید.

۳- در صورت زخمی بودن سیم رابط سشوار، سریع آن را تعویض کنید.

۴- از وارد آوردن ضربه به دستگاه خودداری نمایید و در صورت سقوط تصادفی دستگاه بهتر است قبل از اتصال مجدد به برق، قطعات الکتریکی و مجموعه دستگاه بررسی گردد.

۵- در صورتی که سشوار شما مجهز به ترموستات نباشد، از روش نگهداشتن آن برای مدت طولانی پرهیز کنید. رعایت این نکته در مدل هایی که بدنه دستگاه پلاستیکی است اهمیت بیشتری دارد.

۶- با روشن شدن موتور، هوا از پشت دستگاه مکیده شده و از لوله سشوار باد گرم خارج می شود. از مسدود کردن مسیر هوای ورودی پرهیز کنید زیرا موتور میکروشیپ شدیداً تحت فشار قرار خواهد گرفت.

۷- از نزدیک کردن مو و یا چیزهایی که می توانند به راحتی داخل دستگاه مکیده شوند به قسمت مکش هوای سشوار خودداری کنید. زیرا راهیابی مواد مذکور، موتور را دچار مشکل می کند.

۸- هرگاه قصد تعمیر و یا بررسی قطعات داخل دستگاه را داشتید، ابتدا مطمئن شوید که سشوار به برق میکروشیپ متصل نباشد.

 

عیب یابی در سشوار

* سشوار اصلاً روشن نمی شود

در مواردی مشابه حالت فوق الزامیست، عیب یابی را از مبدأ آغاز نمایید یعنی از خود منبع انرژی الکتریکی و سپس بررسی و تست قطعات را تا آن جا که عملکردشان به این عیب مربوط می شود ادامه دهید. قطعا به نتیجه مطلوب خواهد رسید.

/ پریز برق ندارد

رفع عیب: دستگاه را از برق جدا کنید و سپس به وسیله قسمت ولتاژ آومتر، اختلاف سطح الکتریکی پریز را اندازه گیری نمایید. اگر عقربه منحرف نشود مشکل از پریز است و در صورتی که عقربه منحرف شده و ۲۲۰ ولت را نشان دهد، مشکل از قطعه دیگری است که در ادامه شرح داده می شود. در هنگام انتخاب رنج به یاد داشته باشید که نمی توان جهت سنجش ولتاژ برق رنجی کمتر از ۲۵۰ ولت را به کار برد زیرا منجر به آسیب دیدگی دستگاه می شود.

/ سیم رابط و یا دوشاخه خراب است

رفع عیب: ابتدا دستگاه را از برق خارج نموده و سپس ورودی برق در داخل دستگاه را از سایر اتصالات جدا سازید. سیم های ورودی به دستگاه را به یکدیگر متصل کنید. در این وضعیت با اتصال رابط های آومتر (در حالی که رنج بر روی* 1    R تنظیم شده است) به دو شاخه دستگاه، باید عقربه منحرف شده و تقریبا صفر را نشان دهد. در صورت عدم انحراف عقربه باید دو شاخه و سیم رابط، یکجا تعویض شوند زیرا دو شاخه از نوع پرسی است (در عموم سشوارها)..

/ فاز یا نول اصلی در داخل دستگاه دچار مشکل شده

رفع عیب: گاهاً دیده می شود که برق به داخل دستگاه می رسد اما از آن جا که فاز از کلید جدا شده و یا اتفاق مشابهی برای نول صورت گرفته، برق عملاً به مدار الکتریکی سشوار راه نمی یابد که در صورت مشاهده این عیب سیم جدا شده را در نقطه اصلی خود قلع کاری نمایید.

/ کلید سشوار خراب است

رفع عیب: معمولاً در اکثر سشوارها، حتی با وجود چند کلید، یک کلید به منظور کنترل اصلی دستگاه تعبیه شده است. در صورت خراب شدن این قطعه الکتریکی، دستگاه روشن نخواهد شد. حداقل یکی از سیم های متصله به کلید فوق را از آن جدا نموده، و به توسط آومتر ( R * 1) به تست آن بپردازید. اگر کلید سالم باشد در حالت بستن کلید عقربه منحرف شده و تقریباً صفر را نشان می دهد و در حالت باز بودن کلید، عقربه بر روی بی نهایت (؟؟؟) خواهد ایستاد. در صورت خرابی کلید، آن را تعویض کنید تا مشکل حل شود.

/ عیب را در خود مدار جستجو کنید

رفع عیب: پس از بررسی قطعات مذکور به این نتیجه منطقی خواهید رسید که عیب در خود مدار به وجود آمده. اگر از نوع سری باشد، خرابی هر یک از اجزاء مدار به خاموشی مطلق دستگاه می انجامد. این مسئله از عیوب عمده مدار سری است. به عنوان مثال در صورت قطع شدن دیود، مدار به حالت باز در می آید و عیب ۱ بروز خواهد نمود.

در سشوار با مدار سری تست تمامی قطعات الزامی است. اما اگر مدار از نوع سری – موازی است. تنها قطع شدن فاز و یا نول اصلی در داخل مدار می تواند سشوار را دچار خاموشی کامل نماید.

به یاد داشته باشید در برخی از سشوارها از ترموستات استفاده شده و چون جایگاه ترموستات در سر راه نول اصلی مدار است، توجه به صحت عملکرد آن شما را در نتیجه گیری سریع و یافتن عیب یاری خواهد نمود.

 

* بدنه سشوار در حال کار بسیار داغ می شود اما ترموستات مدار را قطع نمی کند

/ کنتاکت های ترموستات به یکدیگر جوش خورده اند

رفع عیب: اکثر تولید کنندگان سشوار، جهت حفاظت از بدنه پلاستیکی دستگاه تولید شده، در مدار الکتریکی از ترموستات استفاده می کنند تا هر گاه حرارت از حد معینی تجاوز نمود، توسط این قطعه دستگاه به حالت خاموش در آید. بر اثر رطوبت محیط و حرارت داخل دستگاه، کنتاکت های ترموستات فرسوده شده و در برابر حرارت ناشی از جرقه های قطع و وصل، پایداری خود را از دست داده، در نتیجه دچار جوش خوردگی می شوند.

می توان کنتاکت ها را از یکدیگر جدا نمود و پس از سمباده کاری آن ها، از رفع عیب مطمئن بود اما تجربه نشان داده کنتاکت های جوش خورده، پس از تعمیر مدت زیادی دوام نخواهند داشت و پس از گذشت چند روز، مجدداً به یکدیگر متصل می شوند از این رو بهتر است ترموستات را یکسره کنید زیرا ترموستات قابل تعویض نیست مگر آن که المنت با نوع مشابه خود که مجهز به ترموستات است، تعویض شود.

 

* موتور سشوار در حال کار است اما باد گرم خارج نمی شود

/ پروانه هرزگرد شده

رفع عیب: پروانه های فن از پلاستیک های معمولی ساخته می شوند تا از وزن بسیار کمی برخوردار باشند و به همین دلیل، دوام چندانی نداشته و پس از مدتی به اشکال مختلف تغییر حالت می دهند. در صورت هرزگرد شدن پروانه فن، هرگز از چسب جهت اتصال مجدد آن به محور موتور استفاده نکنید زیرا تعمیر آن را مشکل خواهید نمود. بهتر است فن دیگری را جایگزین آن نمایید که متناسب با قطر محور موتور باشد.

 

* با بستن کلید مخصوص حرارت اضافی، گرمای سشوار تغییر نمی‌کند

/ المنت حرارت اضافی قطع شده

رفع عیب: دستگاه را از برق جدا کنید و پس از باز نمودن بدنه سشوار، توسط آومتر، اهم المنت موازی را بسنجید. اگر عقربه منحرف نشد، المنت قطع شده است. توصیه می شود از گره زدن نقاط پاره شده به یکدیگر پرهیز کنید زیرا اتصالات المنت به این شکل از دوام چندانی برخوردار نخواهد بود. بهتر است المنت را با نوع مشابه خود تعویض کنید.

/ به المنت موازی برق نمی رسد

رفع عیب: اگر در اندازه گیری اهم المنت موازی، متوجه صحّت آن شدید، بدون شک به المنت برق نمی رسد که این مشکل یا از جدا شدن سیم متصل به المنت موازی است و یا خرابی کلید مربوطه. ابتدا به صحت اتصالات المنت بپردازید و در صورت مثبت بودن این بررسی، کلید را توسط آومتر تست نمایید.

اگر با بسته شدن کلید عقربه به طرف صفر و در حالت باز بودن کلید بر روی بی نهایت ایستاد کلید سالم است، در غیر این صورت مشکل از کلید است. در تست کلید و یا هر قطعه دیگر، بهتر است حداقل یکی از سیم های آن را جدا نمایید.

 

* با بستن کلید، المنت داغ می شود اما در سشوار باد تولید نمی شود

این عیب تنها می تواند در سشوارهای موازی و یا سشوارهایی که دارای مدار سری – موازی هستند به وجود آید که در ادامه به بررسی هر کدام خواهیم پرداخت. لازم است توضیح داده شود که در مدار سری قطع المنت و یا خرابی هر کدام از قطعات دیگر مدار، کل دستگاه را خاموش نموده و به همین جهت عیب مورد نظر در سشوارهای سری هرگز به وجود نمی‌آید.

/ قسمت سری سشوار آسیب دیده است

رفع عیب: این علت به یکی از سشوارهای سری – موازی اشاره دارد. در واقع المنتی که داغ می شود، المنت موازی است و مستقل از قسمت سری مدار عمل می کند اما از آن جا که موتور در قسمت سری قرار دارد، تمامی اجزاء مدار سری حتی خود موتور می بایست کنترل شود تا قطعه یا قطعات معیوب شناسایی شده و نسبت به رفع عیب اقدام شود.

/ مدار از نوع موازی است و موتور معیوب شده.

رفع عیب: همان طور که در شکل دیده می شود، از آن جا که مدار، به طور کامل موازی است در صورت آسیب دیدن موتور، المنت داغ می شود و به دستگاه آسیب می رساند.

 

* صدای خشنی از سشوار (به هنگام کار) شنیده می شود

/ یکی از سیم های مدار با پروانه فن درگیر شده

رفع عیب: بدنه دستگاه را باز کنید و سیمی را که از جای خود خارج شده، به محل واقعی خود بازگردانید تا مشکل رفع شود.

/ فن با بدنه درگیر شده

رفع عیب: معمولاً حرکت جزیی موتور از محل استقرارش می تواند عیب مذکور را ایجاد نماید. بدنه سشوار را باز کنید و اتصالات موتور را بررسی نموده و پیچ ها را به اندازه کافی سفت کنید تا مشکل دستگاه رفع شود.

/ زغال های موتور بیش از حد کوتاه شده اند

رفع عیب: در صورت کوتاه شدن زغال ها، جرقه زنی موتور افزایش یافته و حرکت رفت و برگشت زغال ها و برخوردشان با کلکتور صدای شدیدی را ایجاد می کند. باید زغال ها تعویض شوند و قبل از جاگذاری زغال جدید، سطح آن ها را هلالی کنید تا در اثر سایش روی کلکتور، موجب کثیفی آن نشوند.

/ یاتاقان های موتور خراب شده اند

رفع عیب: در صورت خراب شدن یاتاقان ها، هسته فلزی آرمیچر با کفشک های قطب درگیر شده و در نتیجه این درگیری صدای خشتی ایجاد می شود. بنابر این تعویض قطعه ها (یاتاقان های ماسورهای) الزامی است.

 

* کلید در حالت روشن قرار گرفته، اما سشوار پس از چند لحظه روشن بودن خاموش می شود و به طور خودکار روشن شده، مجددا خاموش می شود و …

/ ترموستات خراب است

رفع عیب: این عیب تنها در سشوارهایی رخ می دهد که مجهز به ترموستات هستند و تحریک ترموستات است که منجر به باز شدن آن و در نتیجه خاموشی دستگاه خواهد شد. یا عیب از ترموستات است (صفحه حساس ترموستات با کوچک ترین گرمایی تحریک می شود) و یا عیب از موتور، که باد ضعیفی تولید می کند و با بالا بردن حرارت محیط داخل سشوار، ترموستات مدار را قطع می کند. توصیه می شود که ابتدا ترموستات را از مدار خارج کنید و عملکرد دستگاه را بدون آن بررسی کنید. برای خارج کردن ترموستات از مدار، می توانید توسط سیمی، ابتدا و انتهای آن را به یکدیگر متصل نمایید.

بعد از خروج ترموستات سشوار را روشن کنید. اگر المنت ها پس از مدت کوتاهی بیش از حد داغ شدند، موتور نیم سوز است و باید تعویض شود زیرا نمی تواند به اندازه کافی باد تولید کند. اما اگر وضعیت کار دستگاه عادی است، مشکل از ترموستات است که باید تعویض گردد یا به عبارتی باید المنتی را مجهز به ترموستات بیابید که با مختصات المنت فعلی متناسب باشد زیرا ترموستات بر روی قسمتی از المنت تعبیه می شود و قابل تعویض نیست.

 

* از سشوار باد سرد خارج می شود

/ مشکل از المنت است

رفع عیب: این عیب تنها در سشوارهایی با مدار موازی دیده می شود (شکل ۲-۱۹) چون در مدارهای سری و یا سری – موازی، قسمتی از المنت با موتور سری است بنابراین همواره تولید باد با گرمای آن قسمت از المنت سری همراه است و در نتیجه نمی تواند سرد باشد.

در مدار موازی با المنت پاره است که در اندازه گیری اهم(R * 1)  مشخص می شود و یا یکی از اتصالات المنت از آن جدا شده اند که باید مجدداً در وضعیت خود نصب شود.

 

* به محض روشن شدن سشوار المنت ها بیش از حد داغ می شوند

/ موتور معیوب است

رفع عیب: همان طور که در بحث های قبلی اشاره شد همواره مقدار باد تولید شده توسط موتور با گرمای المنت ها متناسب است و در صورت بر هم خوردن این تعادل، عملکرد دستگاه رضایت بخش نخواهد بود. عیب ۹ در موردی دیده می شود که به واسطه نیم سوز شدن موتور، باد تولید شده کاهش یابد. در این وضعیت المنت ها همه گرمای خود را به خارج از سشوار نمی فرستند و بیش از حد داغ می شوند. موتور را با نوع مشابه خود تعویض نمایید. در سشوارهایی که مجهز به موتور یونیورسال هستند می توان به رفع عیب کامل موتور پرداخت (مبحث ۱-۱۲-۱).

 

* با بستن کلید تغییر ولتاژ، در عملکرد سشوار تغییری حاصل نمی شود

/ کلید خراب است

رفع عیب: یکی از سیم های کلید را از آن جدا کنید و پس از تست کلید، در صورت خرابی، آن را تعویض

نمایید.

/ دیود اتصال کوتاه نموده است

رفع عیب: دیود را توسط آومتر (R * 1) تست کنید. در صورت سالم بودن دیود با اتصال آومتر به پایه های آن، عقربه منحرف شده و صفر را نشان می دهد. با تعویض رابط های آومتر، عقربه باید بر روی بی نهایت بایستد. در غیر این صورت دیود را با مشابه خود تعویض کنید.

/ المنت مختص تغییر ولتاژ قطع شده است

رفع عیب: همان طور که در شکل ۲-۱۴ دیده می شود با خروج المنت  و یا قرار گرفتن این المنت در مدار عملکرد موتور تغییر می کند. در این سشوار با پاره شدن المنت  موتور فقط با یک سرعت کار می کند برای رفع عیب المنت را تعویض کنید.

 

 

آخرین باری که وسیله برقی به تعمیرگاهی خارج از میکروشیپ دادم به خاطر مشکل جزئی که خودم هم می‌توانستم با صرف کمی وقت آزاد و به رایگان تعمیرش کنم بود و برای خالی نبودن عریضه اون تعمیرکار قطعات بدردبخور و اصلی را هم با نمونه‌های کپی (تقلبی یا Fake) تعویض کرده بود و به وضوح هم از روی زنگ زدگی برخی قطعات فلزی در مقابل تمیزی قطعات اصلی قابل تشخیص بود و اینگونه برخی انگشت‌درازان در بازار دزدی می‌کنند یا به پشتوانه نان‌هایی که به هم قرض می‌دهند؛ فرقی هم ندارد زبانشان سرخ باشد یا چرب.. نامنصفانه برای عوام فریبی متوسل به قسم و آیه شوند یا به ظواهر و ریاکاری برسند یا اصلا شمشیر را از رو بسته باشند، ناخواسته یا طبق عادت یا با الگو از رسم غلط دیگران یا استفاده ابزاری و اشتباه از ورقه‌های تعرفه، یا با توجیه بخور بخورهای دیگران در سطوح مختلف و نادیده‌گیری این خرده فساد‌ها!! (سخن جمع بسته نشده است)

 

این مطلب هم سال‌هاست با دخل و تصرف‌های مختلف به صورت گسترده در وب نشر یافته و اشاره دقیقی به نویسنده اصلی آن نشده است گویا در سطوح آموزشگاهی و فنی و حرفه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد و تصاویر آن هم اسکن شده است و ما هم به واسطه خاصیت آن با یک برداشت آزاد و بهبود کیفیت بازنشر می‌کنیم تا مورد استفاده قرار گیرد. اگر این مقاله آموزشی تعمیر سشوار نیاز به اصلاح دارد یا نظر مکملی دارید خوشحال می‌شویم بنویسید و به اشتراک بگذارید.. (مثلا از طریق بخش نظرات)
دست ناشر اصلی آن درد نکند. اگر می‌شناسید معرفی کنید. نقشه سیم‌کشی آخر جانسون هم توسط میکروشیپ از روی نمونه دستگاه موجود طرح برداری شده است.

 

برگرفته از: یک راهنمای جامع برای تعمیر سشوار (همراه با چند نقشه سیم کشی)

برگرفته از: یک راهنمای جامع برای تعمیر سشوار (همراه با چند نقشه سیم کشی)